Tỷ giá hối đoái là gì? Vai trò yếu tố ảnh hưởng tỷ giá hối đoái hiện nay

Tỷ giá hối đoái đang là một trong những thuật ngữ khá phổ biến và được rất nhiều người quan tâm hiện nay. Tỷ giá hối đoái là gì? Tỷ giá hối đoái có mấy loại? Những yếu tố ảnh hưởng đến tỷ giá hối đoái?… Rất nhiều những câu hỏi được gửi về khóa học đầu tư của chúng tôi. Nếu bạn cũng đang băn khoăn và nhiều thắc mắc về tỷ giá hối đoái, thì cùng xem ngay bài viết dưới đây để có thể giải đáp những thắc mắc cho chính mình nhé!

Tỷ giá hối đoái là gì?

Tỷ giá hối đoái hay còn được gọi với cái tên khác là tỷ giá trao đổi ngoại tệ (hoặc đôi khi cũng được gọi tắt là tỷ giá). Đây là thuật ngữ dùng để chỉ tỷ lệ trao đổi giá trị giữa đồng tiền của 2 nước. Nói một cách dễ hiểu thì đây chính là số lượng của đơn vị tiền tệ cần thiết để bạn mua một đơn vị ngoại tệ.

Căn cứ theo Luật Ngân hàng Nhà Nước Việt Nam năm 1997 thì khái niệm tỷ giá hối đoái này chính là tỷ lệ giá trị đồng Việt Nam và đồng tiền nước ngoài. Tỷ lệ này sẽ có sự tham gia điều tiết của Nhà Nước và do Ngân hàng Nhà nước Việt Nam xác định cũng như công bố.

Ví dụ: 1USD/VND = 23.180 VNĐ (số liệu năm 2019) . Trong đó:

• Đồng tiền đứng trước: Đồng tiền yết giá.
• Đồng tiền đứng sau: Đồng tiền định giá

Lưu ý: Tỷ giá hối đoái là một giá cả đặc biệt để chỉ giá trị của tiền tệ chứ không dùng cho hàng hóa.

Phân loại tỉ giá hối đoái

Hiện nay trên thị trường đang có rất nhiều cách phân loại tỷ giá hối đoái khác nhau. Mỗi cách phân loại sẽ dựa vào những đặc điểm riêng biệt. Cụ thể, chúng tôi giới thiệu đến bạn một số cách phân loại tỷ giá hối đoái như sau:

1. Dựa vào đối tượng xác định tỷ giá

Theo cách phân loại này sẽ có 2 loại tỷ giá hối đoái như sau:

• Tỷ giá chính thức: Do Ngân hàng Nhà nước xác định và công bố. Dựa trên tỷ giá này thì các ngân hàng thương mại hay các đơn vị tín dụng sẽ tính được tỷ giá mua vào, bán ra, hoán đổi của một cặp tiền tệ.
• Tỷ giá thị trường: Được xác định dựa trên mối quan hệ cung cầu của thị trường ngoại hối.

2. Dựa vào giá trị của tỷ giá

• Tỷ giá danh nghĩa: Tỷ giá hiện tại của một loại tiền tệ mà không tính đến yếu tố lạm phát.
• Tỷ giá hoán thực: Tỷ giá hiện tại của một đồng tiền tệ có tính đến yếu tố lạm phát.

3. Dựa vào phương thức chuyển ngoại hối

• Tỷ giá điện hối: là tỷ giá chuyển ngoại hối bằng điện. Tỷ giá này thường được niêm yết tại các ngân hàng và là cơ sở để xác định các loại tỷ giá khác.
• Tỷ giá thư hối: là tỷ giá chuyển ngoại hối bằng thư. Thông thường thì tỷ giá thư hối sẽ thấp hơn so với tỷ giá điện hối.

4. Dựa vào thời điểm giao dịch ngoại hối

• Tỷ giá mua: Tỷ giá mà ngân hàng chấp nhận mua ngoại hối
• Tỷ giá bán: Tỷ giá mà ngân hàng đồng ý bán ngoại hối ra
• Thông thường để đảm bảo lợi nhuận cho các ngân hàng thì tỷ giá bán bao giờ cũng sẽ lớn hơn tỷ giá mua.

5. Dựa vào kỳ hạn thanh toán

• Tỷ giá giao ngay: là tỷ giá do các tổ chức tín dụng niêm yết tại thời điểm giao ngay hoặc do 2 bên đưa ra thỏa thuận. Việc thanh toán bắt buộc phải thực hiện trong vòng 2 ngày kể từ ngày cam kết.
• Tỷ giá kỳ hạn: là tỷ giá do tổ chức tín dụng tự tính hoặc thỏa thuận giữa 2 bên. Tuy nhiên tỷ giá này phải đảm bảo nằm trong biên độ quy định về tỷ giá kỳ hạn của Ngân hàng nhà nước.

Vai trò của tỷ giá hối đoái đối với nền kinh tế

Tỷ giá hối đoái có vai trò rất quan trọng đối với nền kinh tế quốc dân. Do đó, chính phủ luôn quan tâm, điều giá để nền kinh tế đi vào hoạt động ổn định. Sau đây là một số vai trò với nền kinh tế.

• Là công cụ quan trọng để so sánh sức mua của đồng nội tệ với đồng ngoại tệ. Từ đó đánh giá được giá cả hàng hóa trong nước với nước ngoài, năng suất lao động trong nước với nước ngoài…
• Ảnh hưởng đến hoạt động xuất nhập khẩu của quốc gia. Trong trường hợp tỷ giá hối đoái tăng tức là giá cả của hàng hóa xuất khẩu quốc gia đó thấp hơn so với sản phẩm cùng loại trên thị trường nước ngoài, điều này làm tăng sức cạnh tranh của hàng hóa.
• Ảnh hưởng đến tỷ lệ lạm phát và tăng trưởng kinh tế. Khi mà tỷ giá hối đoái tăng khiến cho giá hàng hóa nhập khẩu đắt hơn, làm tăng tỷ lệ lạm phát. Ngược lại, tỷ giá hối đoái giảm tức là đồng nội tệ tăng lên, giá hàng hóa nhập khẩu rẻ hơn, tỷ lệ lạm phát được kiềm chế ở mức vừa phải.

Các yếu tố ảnh hưởng đến tỷ giá hối đoái

Tỷ giá hối đoái trên thị trường ngoại hối biến động phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố khác nhau. Sau đây chúng tôi tổng hợp cho bạn một số yếu tố cơ bản ảnh hưởng đến tỷ giá hối đoái như:

1. Tỷ lệ lạm phát

Việc thay đổi tỷ lệ lạm phát là nguyên nhân trực tiếp ảnh hưởng sâu sắc đến tỷ giá hối đoái. Tỷ lệ lạm phát trong nước cao hơn nước ngoài thì tỷ giá tăng, tức là giá trị đồng nội tệ giảm. Ngược lại, tỷ lệ lạm phát trong nước thấp hơn nước ngoài tức là tỷ giá giảm, giá trị đồng nội tệ tăng.

Ví dụ: Nếu tỷ lệ lạm phát ở nước ta cao hơn ở Lào. Lúc này chúng ta sẽ chọn mua hàng hóa của Lào nhiều hơn hàng hóa trong nước, do giá bán hàng hóa Lào lúc này sẽ rẻ hơn. Điều này kéo theo thị trường nhập khẩu hàng hóa Lào tăng lên, làm nhu cầu đồng ngoại tệ (tiền tệ của Lào) sẽ tăng theo. Ngược lại, ở nước Lào lúc này người dân sẽ không thích mua hàng Việt Nam nữa do có giá cao hơn. Từ đó, kéo theo nhập khẩu hàng Việt vào Lào giảm, khiến cung ngoại tệ (tiền Việt Nam) lúc này giảm ở Lào.

2. Lãi suất

Lãi suất có tác động không hề nhỏ đến các hoạt động đầu tư nước ngoài. Điều này làm ảnh hưởng đến tỷ giá hối đoái. Khi lãi suất trong nước thấp hơn nước ngoài dẫn đến tỷ giá tăng, đồng nội tệ giảm. Và ngược lại, trong trường hợp lãi suất trong nước cao hơn nước ngoài thì tỷ giá giảm, đồng nội tệ tăng.

Ví dụ, trường hợp nếu nước ta có lãi suất thấp hơn Lào. Lúc này, các nhà đầu tư sẽ chọn đầu tư vào Lào, hoặc gửi tiền tiết kiệm tại Lào. Vì lúc này lãi suất tại Lào cao hơn, có nghĩa các nhà đầu tư có lợi nhuận lớn hơn. Điều này dẫn đến việc nhu cầu tiền Lào tăng lên, còn cung về tiền Việt Nam giảm xuống. Chính điều này dẫn đến đồng nội tệ mất giá. Ngược lại, khi nội địa có lãi suất cao hơn nước ngoài thì tài chính nội địa hấp dẫn tỷ giá giảm còn giá trị nội tệ sẽ tăng.

3. Nợ công

Do thâm hụt ngân sách, một quốc gia sẽ tài trợ quy mô lớn; cho các dự án nhà nước và hoạt động của chính phủ bằng hình thức vay nợ. Mặc dù hoạt động này kích thích nền kinh tế trong nước; nhưng các quốc gia có thâm hụt ngân sách và nợ công lớn sẽ trở nên kém hấp dẫn trong mắt các nhà đầu tư nước ngoài. Lý do là vì một khoản nợ lớn thường dẫn đến lạm phát, và nếu lạm phát lên cao; chính phủ phải trả lãi cho các khoản nợ này; và cuối cùng trả hết nợ với đồng đô la rẻ hơn trong tương lai.

Trong trường hợp xấu nhất, chính phủ có thể in tiền để trả một phần của một khoản nợ lớn; nhưng tăng cung tiền không tránh khỏi gây ra lạm phát. Hơn nữa, nếu chính phủ không có khả năng trả lãi cho thâm hụt thông qua các công cụ trong nước; (bán trái phiếu trong nước, tăng cung tiền), thì họ sẽ phải tăng nguồn cung chứng khoán để bán cho người nước ngoài; do đó giá chứng khoán giảm xuống.

Cuối cùng, một khoản nợ lớn có thể là mối lo cho nhà đầu tư nước ngoài nếu họ tin rằng quốc gia này sẽ không thể thực hiện nghĩa vụ trả nợ. Nhà đầu tư nước ngoài sẽ không muốn sở hữu chứng khoán đề mệnh giá bằng đồng tiền nước đó nếu nguy cơ vỡ nợ là rất lớn. Vì lý do này, xếp hạng nợ của một quốc gia (ví dụ như của Moody’s hay Standard & Poor) là một yếu tố quyết định đến tỷ giá hối đoái.

4. Trao đổi thương mại

Yếu tố trao đổi thương mại ở đây sẽ bao gồm 2 yếu tố là tình hình tăng trưởng kinh tế và cán cân thương mại.

• Tình hình tăng trưởng kinh tế: Trong trường hợp tốc độ tăng giá của các sản phẩm xuất khẩu cao hơn; so với tốc độ tăng giá của các sản phẩm nhập khẩu tức; là tỷ lệ trao đổi thương mại tăng. Điều này làm cho đồng nội tệ tăng, tỷ giá giảm. Và ngược lại.
• Cán cân thanh toán: Cán cân thanh toán quốc tế cao thì đồng nội tệ giảm; đồng ngoại tệ tăng dẫn đến tỷ giá tăng. Ngược lại, nếu cán cân thanh toán quốc tế giảm sẽ làm cho đồng ngoại tệ giảm; đồng nội tệ tăng làm cho tỷ giá giảm.

5. Thâm hụt tài khoản vãng lai

Tài khoản vãng lai là cán cân thương mại giữa một quốc gia và các đối tác thương mại của nó; phản ánh tất cả các khoản thanh toán giữa các nước liên quan đến hàng hoá, dịch vụ, lãi và cổ tức. Thâm hụt tài khoản vãng lai cho thấy một quốc gia đang chi tiêu cho ngoại thương; nhiều hơn việc thu nhập từ xuất khẩu, và rằng nước này đang vay vốn từ các nguồn nước ngoài để bù đắp thâm hụt.

Nói cách khác, đất nước cần nhiều ngoại tệ hơn những gì nhận được thông qua xuất khẩu, và cung cấp nội tệ cho nước ngoài nhiều hơn những gì họ cần để mua hàng hóa. Nhu cầu ngoại tệ dư thừa làm giảm tỷ giá hối đoái của nước này cho đến khi giá của hàng hóa, dịch vụ trong nước đủ rẻ đối với người nước ngoài và các tài sản nước ngoài quá đắt để tạo ra doanh số bán hàng trong nước.

6. Mức độ ổn định chính trị và hiệu quả kinh tế

Các nhà đầu tư nước ngoài chắc chắn muốn đầu tư vào những quốc gia có nền chính trị ổn định với nền kinh tế hoạt động mạnh mẽ. Một đất nước có những đặc điểm này sẽ thu hút được nhiều đầu tư hơn; so với các nước có rủi ro chính trị và kinh tế cao hơn. Ví dụ, bất ổn chính trị có thể làm giảm niềm tin; của nhà đầu tư dành cho một đồng tiền và họ sẽ chuyển luồng vốn; vào đồng tiền của các nước ổn định hơn.

Có thể bạn quan tâm: Tài khoản Cent là gì? Tìm hiểu cơ bản về tài khoản Cent

Phương pháp xác định tỷ giá hối đoái

Phương pháp xác định tỷ giá hối đoái là cách thức hình thành. Mỗi quốc gia ở mỗi thời kỳ sẽ có những phương pháp xác định khác nhau. Tuy nhiên đều được xác định thông qua 2 phương pháp cơ bản là: tiếp cận thị trường tài sản và tiếp cận thị trường tiền tệ.

1. Phương pháp tiếp cận thị trường tiền tệ

Theo phương pháp này thì tỷ giá; hối đoái được xác định dựa trên lý thuyết ngang bằng về sức mua.

Như vậy:

• Khi các điều kiện khác không thay đổi, lượng cung tiền tương đối của một nước tăng lên; thì tỷ lệ tỷ giá giữa đồng tiền nước đó với đồng tiền nước khác cũng tăng theo.
• Tương tự, khi các điều kiện khác như nhau, tỷ lệ lạm phát tăng sẽ kéo theo sự gia tăng của tỷ giá hối đoái.
• Các điều kiện khác không thay đổi, sự gia tăng của thu nhập sẽ làm tăng tỷ giá hối đoái.

2. Phương pháp tiếp cận thị trường tài sản

Theo phương pháp tiếp cận thị trường tài sản, người ta xem tỷ giá hối đoái là giá cả tương đối của hai tài sản với nhau; được tính dựa trên sức mua tương lai của tài sản đó.

Chính vì vậy, theo phương pháp này thì sẽ chịu sự tác động của các yếu tố như:

• Tỷ suất sinh lời dự kiến của khoản tiền được giao dịch trên thị trường ngoại hối
• Khả năng chuyển đổi tài sản
• Các rủi ro của tài sản

Công thức tính tỷ giá hối đoái

Tính tỷ giá giữa 2 đồng tiền định giá

Để tính tỷ giá giữa 2 đồng tiền định giá, người ta sẽ sử dụng công thức sau:

Yết giá/định giá = (Yết giá/USD) / (Định giá/USD)

Tính tỷ giá giữa 2 đồng tiền yết giá

Công thức tính tỷ giá giữa 2 đồng tiền yết giá:

Yết giá/định giá = (USD/định giá) / (USD/yết giá)

Tính tỷ giá giữa đồng tiền yết giá và định giá

Công thức tính tỷ giá giữa đồng tiền yết giá và định giá:

Yết giá/định giá = (Yết giá/USD) / (USD/định giá)

Chế độ tỷ giá hối đoái là gì? Có bao nhiêu loại chế độ tỷ giá hối đoái?

Chế độ tỷ giá hối đoái là cách thức mà một đất nước quản lý đồng tiền của nước mình. Ở mỗi nước khác nhau thì chế độ tỷ giá cũng sẽ khác nhau. Tuy nhiên thông thường sẽ có 3 chế độ tỷ giá hối đoái gồm: tỷ giá thả nổi, tỷ giá thả nổi có kỳ hạn và tỷ giá cố định.

1. Tỷ giá hối đoái thả nổi

• Tỷ giá thả nổi là loại tỷ giá được xác định dựa trên mối quan hệ cung – cầu trên thị trường ngoại hối. Tỷ giá này thay đổi phụ thuộc hoàn toàn vào nhu cầu của thị trường; mà không có bất kỳ một sự can thiệp nào từ phía nhà nước.
• Việc sử dụng chế độ tỷ giá này sẽ giúp cho nguồn lực được cân bằng và phân bố hiệu quả. Chế độ tỷ giá hối đoái thả nổi giúp cho nền kinh tế thế giới được ổn định; cán cân thanh toán trở nên cân bằng, hạn chế được các rủi ro và bất lợi đối với nền kinh tế.
• Tuy nhiên, thực tế trên thế giới hiện nay không có một quốc gia nào áp dụng chế độ tỷ giá này. Đa phần các chính phủ sẽ can thiệp nhằm hạn chế; những biến động mạnh của tỷ giá hối đoái ảnh hưởng đến nền kinh tế trong nước.

2. Tỷ giá hối đoái cố định

• Tỷ giá cố định là tỷ giá được ngân hàng nhà nước thiết lập và duy trì. Việc sử dụng tỷ giá hối đoái cố định giúp cho môi trường đầu tư nước ngoài ổn định; làm giảm tỷ lệ lạm phát đồng thời giảm thiểu tối đa sự biến động của thị trường.
• Tuy nhiên, chế độ tỷ giá này lại không được sử dụng tại các quốc gia trên thế giới. Bởi lẽ, việc duy trì chế độ tỷ giá này trong một thời gian dài có thể dẫn đến mất cân bằng cán cân thanh toán.

3. Tỷ giá hối đoái thả nổi có điều tiết

• Chế độ thả nổi có điều tiết (hay còn gọi là tỷ giá hối đoái linh hoạt) là tỷ giá nằm giữa chế độ tỷ giá cố định và tỷ giá thả nổi. Tỷ giá này biến động theo mối quan hệ cung – cầu trên thị trường nhưng vẫn có sự can thiệp của ngân hàng trung ương. Đây là chế độ tỷ giá hối đoái đang được đa số các quốc gia trên thế giới áp dụng.
• Chế độ thả nổi có điều tiết tương đối ổn định nên góp phần ổn định kinh tế; thúc đẩy sự phát triển của các quan hệ kinh tế; đảm bảo tính độc lập tương đối của các chính sách tiền tệ…

Trong trường hợp thị trường ngoại hối có biến động quá lớn, ảnh hưởng đến an toàn chung nền kinh tế thì ngân hàng trung ương sẽ đưa ra các giải pháp cần thiết giúp ổn định lại thị trường.

Lời kết

Trên đây là một số thông tin chia sẻ về tỷ giá hối đoái là gì cũng như các yếu tố ảnh hưởng đến tỷ giá mà chúng tôi muốn chia sẻ đến với bạn đọc. Mong rằng bài viết đã cung cấp đến bạn những kiến thức hữu ích nhất để từ đó hiểu hơn về lĩnh vực này và áp dụng trong việc học, việc phân tích một cách hiệu quả nhất.

Nếu các bạn còn thắc mắc nào về tỷ giá hối đoái hay các vấn đề về đầu tư hãy comment phía dưới bài viết. Đừng quên truy cập website daotaoaffiliate.com thường xuyên để cập nhật những bài viết mới nhất nhé!